Tari in de Southern Highlands
Tekst en foto's: Kristine Hannon
Reistijd: september - oktober 1998

Vandaag is het vaarwel op de boot. We pakken onze bagage om rond 10u45 naar de luchthaven te worden gebracht. Herman gaat aan wal om nog wat boodschappen te doen en het boekenwinkeltje te bezoeken dat werd opgericht door een missiezuster.

Ik maak kennis met de lokale agent die ons zal begeleiden naar de luchthaven. Ik heb alle vliegtuigtickets bij en hij vraagt me de flightcoupons voor vandaag uit alle tickets te scheuren.
Er is een probleem, ik heb maar 13 coupons en 13 tickets en we zijn met 14!? Ik had in Lorengau Helene’s ticket aan Herman gegeven, zo kon hij onze vlucht van vandaag herbevestigen en ik was overtuigd dat ik die had teruggekregen.  Ik ben een ordelijk iemand en kan maar niet geloven dat ik het mislegd heb. Het is nergens te vinden en ik begin serieus in paniek te slaan. De enige resterende mogelijkheid is mijn valies, maar die is al aan wal gebracht en zit in de bus.
Er zit niets anders op dan te gaan kijken. James en Thies vergezellen me om mee te zoeken.
We halen alles eruit, stuk voor stuk, en kijken in al mijn boeken en papieren. Zonder succes, ik heb van mijn leven nog nooit zo hard gezweet van de

afscheid van de Melanesian

zenuwen! Op dat moment komt Herman terug en ik deel hem het slechte nieuws mee.
Maar wat blijkt uiteindelijk? Herman heeft dat ticket nog! Hij heeft zijn ticket gegeven in plaats van Helene’s. Hallooo….kan het even!! Een mens bijna een hartaanval doen krijgen, alstublieft zeg!

Rond 10u45 nemen we afscheid van een deel van de crew. James en Thies rijden met ons mee naar de luchthaven, waar we ook van hen uitgebreid afscheid nemen. In de vertrekhal komt een volledige rugbyploeg binnen gewandeld. Het is het Cook Islands team dat ook via POM naar Mount Hagen vliegt.

In POM hebben we een connecting flight naar Mount Hagen waar we rond 16 uur aankomen en naar het Highlander Hotel worden overgebracht. In dit goede en gezellige hotel krioelt het van de rugbyspelers. Zowel de ploeg van Tonga als van PNG zelf logeert hier.

Na het avondeten drinken we een slaapmutsje in de bar vergezeld van Colin de manager. Voor het slapengaan vraag ik aan de receptie een pleister om mijn wonde te verversen, maar ik kom van een kale reis terug.

Ons tweemotorig vervoer naar de Highlands

Op weg naar mijn kamer houdt één van de speler van PNG me tegen. Hij heeft gehoord wat ik vroeg en biedt zijn hulp aan. George gaat bij de teamdokter het nodige materiaal halen en zo heb ik toch weer iemand die mijn wonde verzorgt!

een dag met hindernissen, vlucht Mount Hagen - Tari, transfer naar de Ambua Lodge.

Om 08 u worden we afgehaald aan de receptie, waar ook het PNG rugbyteam klaarstaat om te vertrekken. George vertelde dat

ze tot nu toe alle wedstrijden hebben gewonnen.
Hij, samen met de teamdokter zijn militairen en spelen in de ploeg van het leger. Van alle teams worden de beste uitgekozen en samen vormen die de nationale ploeg. Morgen spelen ze in Kimbu en zaterdag de finale in POM.

Op de luchthaven melden we ons aan bij Airlink met wie we naar Tari vliegen. Al vlug wordt duidelijk dat we vertraging zullen hebben, want er is een technisch defect met het vliegtuig, dat trouwens nog in Lae staat. In de kleine vertrekruimte krijgen we iets te drinken (kunnen ze hier nog wat van leren!). Plots hoor ik mijn naam roepen; George en zijn team blijken hetzelfde probleem te hebben, technische mankementen en vertraging.
Ze zullen hun aansluitende vlucht missen.

Dan krijgen wij te horen dat de vlucht zal worden afgelast. Het vliegtuig zal niet op tijd hersteld zijn en daardoor wordt het onmogelijk om door te vliegen naar Tari. In de namiddag ontstaat veel stapelbewolking tussen de bergen en dat maakt een vlucht erg gevaarlijk.
Trans Nuigini Tours zal doen wat ze kan om een oplossing te vinden. Pam Bates, grote baas van TNT, stelt haar eigen vliegtuig ter beschikking om toch al de helft van de groep over te vliegen samen met hun bagage.

Onze bagage wordt gewogen. Ditmaal zonder onszelf erbij

Het tweemotorig toestel kan namelijk maar 8 personen vervoeren. Voor de rest van de groep zal een toestel uit Madang komen.

Plots blijkt deze laatste toch niet beschikbaar, we moeten dus wachten tot het eerste vliegtuig terugkomt. Hopend dat het weer tussen de bergen een tweede vlucht zal toestaan. Nog enkele andere mogelijke oplossingen worden bekeken maar afgevoerd.

Laatste bericht: het eerste vliegtuig zal terug zijn rond 14u45 en ons naar Tari brengen. Hopelijk kunnen we allemaal mee alsook onze bagage.
Een klein rekensommetje leert ons al vlug dat dit onmogelijk zal zijn.
Als achterblijvend verantwoordelijke (Herman is mee met de eerste vlucht) met 8 passagiers ben ik op de hoogte van dit probleem. Zal het volstaan mijn bagage achter te laten, of moet ik nog vrijwilligers zoeken in de groep.
Dat wordt een probleem, want de meeste zijn nu al niet echt tevreden met de gang van zaken.

Uiteindelijk, na het bijtanken, stijgen we op geladen met 9 personen (dat is één teveel) en zonder mijn bagage. Gewapend met tandenborstel en fototoestel ben ik op weg naar de Southern Highlands, het land van de Huli’s.

De weergoden zijn ons gunstig gezind, we moeten geen rechtsomkeer maken en landen, na 40 minuten in de turbulentie, veilig op Tari.
We nemen afscheid van de piloot en veranderen van vervoermiddel.

de Highlands vanuit de lucht

Een minibusje wacht ons op voor de 23 kilometer lange transfer naar de Ambua Lodge . In gunstige omstandigheden is dit traject in een goed uur af te leggen. Maar door de zware regenval van de laatste week zal dat aanzienlijk langer zijn.

De modderige Highlander Highway leidt ons langs de meest kleurrijke taferelen.
Vrouwen met bilums ( gehaakte zakken met
een hoofdband)op de rug en lange
gekleurde doeken ronde het hoofd, werkend
in de tuin.
Mannen met ontbloot onderlijf in bladeren
gehuld, maar toch met T-shirt.
Mensen met paradijsvogelpluimen en vreemdsoortige versiersels op het hoofd,
op weg naar god-weet-waar.
Het slijk, de putten en de modder
noodzaken ons meerdere malen de
bus te verlaten.
Drie keer komen we vast te zitten, telkens
onder luid gejuich geholpen door het
plaatselijke mannenvolk.
Dat is hier een gewoonte.
Het is pas erg als er een vrachtwagen
geladen met een container komt vast te zitten.

Southern Highlands op 2100 meter

 onweer in de Tari vallei

birdwatchen, hairgrowing school AKA, Tigibi.

Vroege morgen in de Ambua Lodge. Ik ben getuige van de geboorte van een nieuwe dag boven de gesluierde Tari-vallei.
Lage wolken flirten met de bergtoppen en de ijle nevel in het dal verdampt stilaan in de opkomende zon.

Highlander in Tari

mijn schets van een highlander

en iedere familie heeft een mannenhuis, een vrouwenhuis en (of) een varkenshuis.
Vrouwen en mannen praten tegen elkaar en hebben intiem contact, maar er wordt niet gekust. Enkel als de vrouw ongesteld is, is sex verboden. Ze is dan zo onrein dat zelfs naar de mannen kijken niet is toegestaan.

Onderweg komen we de gekst uitgedoste creaturen tegen. Het is vandaag marktdag en sommige Huli’s zijn op zijn zondags gekleed, compleet met wig (pruik gemaakt van het eigen haar).
Ik, met mijn lang blond haar en mijn cowboyhoed, ben voor hen een groter curiosum dan zij voor mij!

Na een lange weg komen we bij de ‘Hairgrowing school Akau’.
Hier verblijven jonge mannen, tegen betaling van een varken, en worden begeleid bij het verkrijgen van een champignonvormige haardos voor het vervaardigen van een traditionele pruik, wig genaamd.
De jongens moeten tot 12 maal per dag met hun leermeester naar een poel, waar ze, onder het prevelen van enkele magische woorden, water moeten drinken uit een holle bamboestok. Nadien besprenkelen ze meermaals hun haardos met dit krachtgevende water, dat het

Tari. Highlander

Na 18 maanden kunnen ze met hun gespaarde haardos, die in één stuk wordt verwerkt, een dagelijkse pruik maken.
Een Ceremoniële pruik, die een andere vorm heeft en is ingesmeerd met klei, vergt dubbel zoveel haar.
De echte Huli wigmen hebben 2 ceremoniële( = 2x3 jaar = 6jaar) en één dagelijkse pruik( = 1.5 jaar). In totaal is dat 7.5 jaar hun haar laten groeien om alle gebruikelijke pruiken te kunnen vervaardigen.

Gedurende de haargroeiperiodes leven ze afgezonderd en mogen geen contact hebben met vrouwen. Dit noemen ze de bachelor period.
Na deze periode, en als ze klaar zijn om een vrouw te zoeken, presenteren ze zich volledig uitgedost en met pruik in het openbaar.

Ze dragen een bamboefluit bij zich waar ze op fluiten bij het zien van een bevallige vrouw. 
Daarmee maken ze hun interesse voor de dame in kwestie duidelijk.

Onderweg naar een ander dorp stoppen we bij een kleurrijke markt, een veelvoud van vreemde koopwaar ligt op de grond uitgestald. Het schouwspel van honderden, in verschillende kledingstijlen getooide Papua’s is indrukwekkend.

Wig growing man uit Tari

Sommige zijn westers gekleed, verschillende een combinatie van de twee en velen lopen rond  in traditionele plunje inclusief wig en paradijsvogelveren, casuaribeenderen , cous-cousvacht en neuspearcings
( de cous-cous is een soort opossum.) Maar wij hebben zeker evenveel bekijks als zijzelf!

In Tigibi ontmoeten we enkele rouwende vrouwen. We maken kennis met een weduwe, volledig ingesmeerd met klei en om haar hals verschillende kettingen gemaakt van zaden. Ieder zaadje symboliseert een rouwdag. Naargelang de rouwperiode vordert neemt ze kettingen van haar hals.
Als het laatste zadensnoer is verwijderd eindigt de rouwperiode.
Pas dan wordt de overleden echtgenoot begraven.
Tot die tijd ligt hij opgeborgen in een houten huisje boven de grond. Ook clanleden die vermoord zijn, worden boven de grond in een houten huis opgebaard.
Ze worden pas begraven als ze gewroken zijn.
Na een late lunch volgt een wandeling naar een waterval. Deze twee uur durende tocht leidt ons door de dichtbegroeide jungle, langs machtig hoge bomen bedekt met zachte mossen. Prachtige varens, wilde bloeiende gember en hangende begonia’s met roze bloemen sieren het regenwoud. Vier hangbruggen later zijn we terug bij de lodge.

Hairgrowing school Aka

 Maria, een Huli die in de lodge werkt, vertelt wat meer over hun levenswijze en tradities. Wanneer een huli-jongen in het huwelijk wenst te treden met een huli-meisje dient er een bruidsprijs betaald te worden. Normaal bedraagt die hier 30 varkens.

Een koppeltje dat kennis heeft, mag elkaar tijdens de verkering nooit rechtstreeks ontmoeten. Alle contact moet via een tussenpersoon gebeuren. Doen ze dit toch, en is er sprake van sex, dat moet de jongen een prijs betalen aan de ouders van het meisje. Gebeurt dit niet, volgt er een vergelding, dus oorlog. Ook als iemand een zwijn steelt, is er een vergelding. Land, zwijnen en vrouwen (in die volgorde) zijn de belangrijkste bezittingen van een man. Maria zelf is getrouwd en heeft drie zonen, volgens de manager van de lodge is haar man een nietsnut en heeft hij haar al enkele keren afgeranseld. Gedurende drie jaar is ze terug bij haar ouders gaan wonen, enkel na betaling van 200 kina en een varken mocht de man zijn vrouw terug halen. ’s Avonds eten we samen met Neil, de manager. Hij is nu 3 maand hoofd van de Ambua Lodge, maar geen enkele manager blijft hier langer dan zes maand. Neil is Australiër en studeerde grafische kunst.

Markt langs de Highlander Highway

 Uitgekeken op zijn saaie nine-to-five job, verzeilde hij in het hotelwezen en tenslotte in PNG. Hij was al manager in de lodge in 1994 maar werd toen slachtoffer van een overval en hield het een tijdje voor bekeken. Het is hier erg moeilijk werken want stiptheid is een groot probleem en afspraken worden nooit nagekomen.

Altijd loopt er wel iets mis, maar ze houden altijd deomstandigheden verantwoordelijk. Hier noemen ze dat learned helplessnes.
Het is de ingesteldheid van de bevolking hier, en wie kan het ze kwalijk nemen?
Ook Willy, Huli en grote vriend van Herman sinds vele jaren, heeft grote problemen. Hij heeft 7 vrouwen en is op zoek naar een achtste.
Zijn eerste vrouw kan daar niet mee lachen en verzet zich hevig.
Zo fanatiek, dat ze Willy heeft aangevallen met een casuariedolk. Willy werd op het nippertje gered door een vriend, die er een opengereten hand aan overhield.

Voor het slapengaan schrik ik mij een bult: tegen de houten gevel van de lodge zit de grootste mot ter wereld: de herculesmot.
Een prachtige, 25cm brede nachtvlinder met schitterend getekende vleugel. Nooit eerder heb ik zoiets gezien.

De Ambua lodge

Onze laatste kans om paradijsvogels te zien komt een beetje in het gedrang door – wat dacht je – de gids die een half uur te laat is. Uiteindelijk vertrekken we om 06u om te birdwatchen.

En vandaag is het een succes!
Tien vogels tonen ons hun verbluffende schoonheid, waarvan drie verschillende soorten: stephanie’s atrapia, ribbontailed astrapia en brown sicklebill.

Eén van de ribbontailed astrapia’s zit op nog geen 10 meter van ons heerlijk te genieten van een lekkere vrucht. Deze prachtige vogel met groene kop, blauwzwart lijf en witte, lange staart is werkelijk uniek.

Zo vroeg in de ochtend is deze plek magisch, een ontwakend landschap onder een fijne deken van mistslierten, opgewarmd door de klimmende zon. In alle stilte, genietend van onze laatste momenten op deze uitzonderlijke plaats, keren we te voet terug.
Omringd door de geluiden van een ontwakende jungle.

Een fiere Huli uit Biagoanda

Ons eerste dorp vandaag is Biagoanda, een Huli dorp waar we verwelkomd worden met een speciale singsing. We kijken aandachtig hoe de mannen zich opmaken, hun gezicht beschilderen, hun pruiken versieren met paradijsvogelpluimen en couscousvacht en hun lichaam insmeren met kokosolie om hun spieren te doen glimmen.

Ze zien er erg indrukwekkend uit! De dans die ze uitvoeren is een welkomstdans waarbij twee rijen van vijf man tegenover elkaar staan.
Op het ritme van hun kundu-drum, schreeuwen en springen ze tegelijkertijd.

Iedereen is erg vriendelijk en we nemen zoveel foto’s als we willen.
Hier koop ik een huli-muts met stukjes cous-cousvacht en een hornbill rugversiering.
De Huli’s hebben de grootste pret om mij die te helpen aan te doen, zo kunnen ze stiekem eens mijn lange haar aanraken. Na een hartelijk afscheid rijdt Peter, onze chauffeur, naar het volgende dorp.

Omringd door de Huli's uit Biagoanda

Zes man, voornamelijk versierd met casuariveders en donkere kleuren in het gezicht, dansen de longen uit hun lijf.
Deze dans wordt gehouden om de geesten en de zon te aanbidden, om een goede oogst of genoeg voedsel af te dwingen. Dit gebeurt tijdens massale bijeenkomsten of festivals, waar veel varkens worden geslacht. Ook hier staan ze na afloop maar wat graag op de foto.
Iedereen kijkt naar mijn haar. Als ik teken doe dat het oké is om er eens aan te voelen, is het hek van de dam.
Ik wordt, voor het eerst sinds mijn kindertijd, terug door vele handen over het haar gestreeld. Wat een vreemd gevoel, nooit gedacht dat dit nog bestond.

Na de lunch rijden we verder richting Lumu, waar we zullen ontdekken hoe het kiezen van een bruid in zijn werk gaat. We bezoeken het mannen-, vrouwen-, en zwijnenhuis.
Een bruidje komt ons tegemoet, helemaal ingesmeerd met houtskool. De andere vrouwen hoeden de varkens en werken in de tuin.
De ouders van een jongen kijken uit naar een geschikte bruid voor hun zoon.
Daarbij letten ze vooral op eerlijkheid en werklust. Als de keuze is gemaakt en goedgekeurd door zowel de jongen als het meisje, wordt over de bruidsprijs onderhandeld.

Verbaasde kinderen in Wabia

Het 30tal varkens en het overige in kina wordt aan de ouders van de bruid betaald.
Die verdelen de bruidsschat onder elkaar en de familie. We zien ook hoe ze met een bamboe touw vuur maken en sigaretten roken via een uitgeholde bamboestok.

Op de terugweg komen we vast te zitten in de modder, precies op de plaats waar 2 dagen geleden een vrachtwagen met container wegzonk in de slijkmassa.
We stappen allemaal uit, maar tevergeefs.
De minibus zakt dieper weg en glijdt zijwaarts richting de steile kant van de weg.
Dat ziet er niet goed uit, nog 30 centimeter en het voertuig zal op zijn zijkant belanden.
We versperren nu echt de weg, de passagiers van een gestrande PMV
(public motor vehicle = lokale bus) duwen en trekken om onze bus weg te krijgen.
Er worden stenen verzameld, grote palmtakken afgesneden en houten planken tevoorschijn getoverd.
Dit alles belandt onder de voorwielen van ons minibusje en met een dosis geluk bovenop, raken we terug op de weg. Couleur locale, dat is nog eens leuk zeg!

Vast in een modderbad

Op 2100 meter hoogte, terug in de Ambua Lodge, installeer ik mij voor de laatste uurtjes zonneschijn. De warmte is op deze hoogte meer dan draaglijk en met dit schitterend onbelemmerd uitzicht op de tropische vallei geniet ik van het vallen van de avond. Een verschrikkelijk onweer woedt in de verte, tientallen bliksemschichten doorklieven de lucht die zwanger is van een massa water. De donder rolt over de bergen en lijkt van overal te komen. Massa’s donkergrijze en zwarte stapelwolken komen op ons af, plots valt de regen met bakken uit de hemel en zie je niet meer waar je loopt.
Tot in de verte een straaltje zon het hemeldek doorboordt en we vergast worden op de meest spectaculaire zonsondergang die je maar kunt dromen. De hemel staat in brand…en wij kijken…..sprakeloos.

Onze laatste avond in deze gezellige lodge, spenderen we in gezelschap van de bewoners hier, de Huli’s. Anekdotes worden verteld, straffe verhalen gekruid met een beetje overmoed. De drank vloeit rijkelijk, een nieuwe lading moet worden overgevlogen want de Belgen hebben alles soldaat gemaakt!
Ah, die Bourgondiërs…
En wij kunnen er beter tegen dan de Huli’s; Willy en Peter zijn serieus boven hun theewater!

Uitzicht op de vallei vanuit de lodge

 naar Port Moresby